Primair lymfoedeem ontstaat als gevolg van verminderde functie of aanleg van het lymfestelsel. Secundair lymfoedeem ontstaat meestal na behandeling voor kanker, vooral als lymfeklieren weggehaald zijn of de lymfeklieren bestraald zijn en in vergevorderde stadia van kanker.

Andere oorzaken van secundair lymfoedeem zijn vernauwing van slagaderen in het been, onvoldoende transport van bloed naar het hart, vaatchirurgie en brandwonden.

Hoe herkent u lymfoedeem?

In eerste instantie voelt het aangedane lichaamsdeel zwaar aan, en er treedt er zwelling op. Soms is de zwelling pijnlijk en knellen sieraden. Door het ophopen van vocht kan de omvang zichtbaar toenemen. Als lymfoedeem langer bestaat, wordt het vocht omgezet in vetweefsel en bindweefsel.

Welke behandeling kunt u verwachten?

• Manuele lymfedrainage: een milde massagevorm waardoor de afvloed van lymfevocht gestimuleerd wordt
• Bindweefseltechnieken om de verschuifbaarheid van de huid te bevorderen en daardoor het lymfetransport en de beweeglijkheid
• Oefentherapie: drainage oefeningen, training van spierkracht en oefeningen om beter te kunnen bewegen
• Compressie therapie: zwachtelen en/of aanmeten van een therapeutische elastische kous of ander compressiemiddel
• Aanleren van zelfmanagement: voorlichting en adviezen m.b.t. huidverzorging, zelfmassage, houding en beweging, gebruik van compressie, leefstijl, leren omgaan met het lymfoedeem in het dagelijks functioneren, herkennen van symptomen waarbij consult van een arts belangrijk is
• Lymfetaping.  

De gekozen behandeling en de uiteindelijke behandeleffecten zijn afhankelijk van de ernst, oorzaak en duur van het oedeem. Het behandelplan en het te verwachten resultaat wordt samen met u besproken.
De behandeleffecten zijn doorgaans: omvangvermindering, spanningsafname, pijnvermindering, functieverbetering, afname van infectiekans en minder afhankelijkheid van de behandelaar.
Als de zwelling niet veroorzaakt wordt vanuit het lymfestelsel is compressietherapie belangrijk, zo nodig aangevuld met oefentherapie.

Lipoedeem

Wat is lipoedeem?

Lipoedeem is een chronische aandoening van het vetweefsel die voornamelijk vrouwen treft. Meestal wordt lipoedeem pas zichtbaar aan het eind van de puberteit. Grote hoeveelheden vetcellen slaan neer, in eerste instantie onder de huid van de heupen. Later verspreid het vet zich naar de dijen, knieën en onderbenen. Minder vaak komt voor dat (ook) de armen zijn aangedaan. Deze vetcellen trekken ook vocht aan, vandaar de naam lipoedeem. Kenmerkend voor lipoedeem is de symmetrie: de afwijkende vetverdeling doet zich voor aan voor aan beide zijden. Over het algemeen is aanraken van het aangedane gebied pijnlijk en ontstaan gemakkelijk blauwe plekken.

Welke behandeling kunt u verwachten?

Bij beginnend lipoedeem is het aanmeten van een therapeutisch elastische kous met compressiebroekje of een panty vaak voldoende, in combinatie met leefstijladviezen en eventueel oefentherapie om beter te kunnen bewegen.
Als het lipoedeem al langer bestaat, wordt mogelijk gestart met compressietherapie.

Voor oedeemfysiotherapie heeft u een verwijzing van uw behandelend arts of huisarts nodig.